I. Dung môi Acetone
1. Định nghĩa, tính chất của aceton
· Acetone hay axeton còn được gọi là Dimethyl Formadehyde, là một hợp chất hữu cơ, có công thức là (CH3)2CO. Axeton là một chất lỏng dễ cháy, không màu, bay hơi nhanh và có mùi đặc trưng được sử dụng phổ biến trong nhiều lĩnh vực như công nghiệp, y tế và gia đình
· Aceton tan trong nước và là dung môi chủ yếu dùng để làm sạch trong phòng thí nghiệm, đồng thời là nguyên liệu dùng để tổng hợp các chất hữu cơ.
· Acetone được tổng hợp trong phòng thí nghiệm nhưng cũng tồn tại trong thiên nhiên như trong không khí, nước uống, ruộng đất.
· Trong cơ thể con người acetone được sản xuất và thải ra thông qua quá trình trao đổi chất và thường có trong máu và nước tiểu. Nó được tạo ra từ các cơ quan và quá trình chuyển hóa thực phẩm và được nước tiểu thải ra ngoài. Nếu aceton không được đào thải vì một lý do nào đó thì có thể gây choáng do lúc này, axit trong máu lên cao.
II. Acetone được sử dụng trong những mục đích nào?
1. Trong công nghiệp
a. Sử dụng làm dung môi
· Aceton là một trong những dung môi công nghiệp phổ biến, được dùng nhiều trong sản xuất chất dẻo, nhựa, plastic, sản xuất sơn,… Đồng thời còn được sử dụng làm dung môi trong sản xuất dược phẩm, là thành phần tá dược trong một số loại thuốc. Đặc biệt còn là dung môi cho cao su tổng hợp, acrylic, nitrocellulose và nhiều ngành công nghiệp khác.
· Aceton là một dung môi tốt cho nhựa và một số sợi tổng hợp. Aceton được dùng để pha loãng nhựa polieste, được sử dụng trong các chất tẩy rửa, dụng cụ làm sạch.
· Dùng để pha keo epoxy 2 thành phần trước khi đóng rắn và được sử dụng như một trong những thành phần dễ bay hơi của một số loại sơn và vecni.
· Như một chất tẩy nhờn nặng, aceton rất hữu ích trong việc làm sạch kim loại trước khi sơn và cũng để loại bỏ nhựa thông sau khi hàn xong.
· Sử dụng làm dung môi trong công nghiệp dược phẩm và là thành phần tá dược trong một số loại thuốc, và để sản xuất rượu biến tính.
· Mặc dù dễ cháy, axeton được sử dụng rộng rãi như một dung môi để vận chuyển và lưu trữ axetilen, vì chất này khi chịu áp suất lớn dưới dạng hợp chất tinh khiết sẽ không an toàn. Các thùng chứa bao giờ cũng chứa axetilen được hòa tan trong aceton. Một lít aceton có thể hòa tan khoảng 250 lít axetilen.
b. Hóa chất trung gian
· Aceton dùng để tổng hợp metyl metacrilat.
· Tổng hợp bisphenol A.
2. Trong phòng thí nghiệm
Trong phòng thí nghiệm, dung môi Acetone được sử dụng như một dung môi cực aprotic trong rất nhiều phản ứng hữu cơ. Do giá thành thấp và dễ bay hơi, dung môi aceton được sử dụng rộng rãi để làm chất tẩy rửa vật dụng thủy tinh trong phòng thí nghiệm.
3. Trong y dược và kỹ thuật làm đẹp
· Dung môi Acetone là một hóa chất rất thông dụng trong nhiều ngành kỹ nghệ và nghề làm móng. Nó được sử dụng nhiều trong các thuốc và kỹ thuật làm đẹp nói chung. Đồng thời cũng được xếp loại là phụ gia thực phẩm và đóng gói, bảo quản thực phẩm.
· Aceton còn thường được dùng để lột da bằng hóa chất.
· Là thành phần chính trong các chất tẩy rửa sơn móng tay, chất tẩy keo siêu dính và chất tẩy cho đồ gốm sứ, thủy tinh.
· Ngoài ra dung môi Acetone còn được sử dụng trong in ấn nghệ thuật.
V. Một số biện pháp sơ cứu khi ngộ độc khí Acetone
· Khi acetone tiếp xúc với mắt cần phải kiểm tra, rửa ngay với nước trong vòng 15 phút nếu có kính áp tròng cần lấy ra ngay và tới gặp bác sĩ chuyên khoa.
· Nếu tiếp xúc với da cần rửa bằng xà phòng và nước, thay quần áo bị nhiễm bẩn, gặp bác sĩ chuyên khoa nếu có các kích ứng. Phải rửa ngay với xà phòng khử trùng và bôi kem sát khuẩn trong trường hợp da bị tôn thương nghiêm trọng.
· Cần nới lỏng quần áo, cổ áo, thắt lưng; gọi cấp cứu, thực hiện hô hấp nhân tạo khi nạn nhân ngừng thở trong trường hợp hít axeton vào.
· Khi có người nuốt phải axeton phải gọi cấp cứu không để nạn nhân nôn mửa, không sử dụng miệng để hô hấp nhân tạo đồng thời nới lỏng quần áo, thắt lưng,...
